افسانه افضلي
كاربرد GIS و فرآيند تحليل سلسله مراتبي در مكان يابي محل دفن پسماندهاي شهري: مطالعه موردي شهرستان نجف آباد
چكيده:
افزايش جمعيت، توسعه صنعت و رشد كمي و كيفي كالاهاي مصرفي موجب افزايش ميزان پسماندهاي توليدي شده است. در دهههاي اخير با پيشرفت فناوري مديريت جامع مواد زايد جامد شهري، از روشهايي نظير بازيافت، تيمار بيولوژيكي، تيمار حرارتي و دفن بهداشتي استفاده شده است. اگر تركيبي از فناوريها و سياستهاي كاهش توليد مواد زايد استفاده شود، وجود مكان مناسب براي دفن بهداشتي در سيستم مديريت مواد زايد جامد ضروري است. دفن در زمين به عنوان معمولترين روش دفع پسماندهاي شهري در اغلب مناطق دنيا محسوب مي شود. انتخاب محل مناسب جهت دفن مواد زايد جامد ميتواند از اثرات نامطلوب اكولوژيكي و اجتماعي- اقتصادي جلوگيري كند. مكانيابي محل دفن نيازمند تجزيه و تحليل دادههاي مكاني، قوانين و معيارهاي قابل قبول است. در اين ارتباط، سامانه اطلاعات جغرافيايي و روش ارزيابي چند معياره ميتوانند به عنوان ابزاري كارامد براي مديريت و بهكارگيري لايههاي اطلاعاتي مختلف در مرحله مكانيابي مورد استفاده قرار گيرند. محل فعلي دفن پسماندهاي شهري نجفآباد به دليل توسعه شهر و مجاورت با دانشگاه آزاد با محدوديتهايي مواجه شده است. هدف از اين پژوهش تعيين مكان مناسب دفن مواد زايد شهري شهرستان نجفآباد با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافيايي و فرايند تحليل سلسله مراتبي است. بدين منظور سه دسته معيارهاي فيزيكي، زيستمحيطي و اجتماعي- اقتصادي براي مكانيابي محل دفن مورد ارزيابي قرار گرفتند. هركدام از اين معيارها تحت عنوان لايههاي اطلاعاتي مختلف مانند نقشههاي شيب، منابع آب سطحي و زير زميني، كاربري اراضي، مناطق مسكوني، اراضي كشاورزي، خطوط انتقال نيرو و آب، چاهها و چشمهها، گسلها، نفوذپذيري آب، منطقه حفاظتشده قميشلو، صنايع، دشتهاي سيلابي، فاصله از شهر و مراكز توليد، راههاي ارتباطي و قابليتديد از جادهها و مناطق مسكوني تهيه شدند. سپس اين لايهها با استفاده از دو روش استادنداردسازي از طريق منطق بولين و فازي مورد بررسي قرار گرفتند. وزندهي لايههاي اطلاعاتي به دست آمده از روش استانداردسازي فازي با استفاده از روش فرايند تحليل سلسله مراتبي انجام گرفت. رويهمگذاري نقشههاي حاصل از منطق بولين نشان داد كه كل اين منطقه براي استقرار محل دفن نامناسب ميباشد. با رويهمگذاري نقشههاي حاصل از منطق فازي تنها دو منطقه با در نظر گرفتن حداقل مساحت مورد نياز محل دفن براي 20 سال با مساحتهاي 56 و 248 هكتار مناسب تشخيص داده شدند. با اين وجود، اين دو محل نيز به دليل نزديكي به شهرستان تيران، از تناسب لازم براي در نظر گرفتن محل دفن پسماندهاي شهري نجف آباد برخوردار نيستند. بنابراين، به نظر ميرسد كه به دليل محدوديتهاي زياد در نجفآباد، امكان استقرار محل دفن مشترك پسماندهاي شهري شهرهاي مجاور مورد بررسي قرار گيرد.
