مهسا عباسي جبلي

بررسي روند آلودگي هواي شهر اصفهان و همبستگي آن با فاكتورهاي اقليمي

چكيده:

آناليزسري هاي زماني يكي ازروش هاي آماري است كه به بررسي ارتباط و روند زماني پديده هاي مختلف مي پردازد. تحليل زماني آلودگي   هوا در مناطق شهري امكان پيش بيني و برنامه ريزي كاهش آلودگي هوا و خطرات ناشي از تأثير آنها بر سلامت انسان را فراهم مي كند. در اين مطالعه به منظور بررسي تغييرات آلودگي هوا در اصفهان و همبستگي آن با پارامترهاي اقليمي، آلاينده هاي O₃، NO، NO₂، NO_x، SO₂ و PM₁₀ و پارامترهاي اقليمي از جمله حداقل و حداكثر درجه حرارت، سرعت و جهت باد، رطوبت نسبي و مقدار بارندگي در دوره ي آماري 1387-1388 استفاده شد. تغييرات پارامتر آلودگي هوا در پايه هاي زماني ساعتي، روزانه، ماهيانه و فصلي مورد بررسي قرار گرفت. نتايج نشان داد الگوي غلظتي آلاينده ها ي NO و CO با الگوي ترافيكي مطابقت داشته و غلظت ازن با افزايش شدت تابش خورشيد افزايش مي يابد. آلاينده هاي NO، NO₂ و CO دو پيك، O₃ يك پيك در طول ساعت هاي روز داشتند و تغييرات ساعتي خاصي براي SO₂ و PM₁₀ ديده نشد. غلظت NO، NO₂ و PM₁₀ در فصول سرد همراه با سرد شدن هوا افزايش يافت در حالي كه غلظت O₃ در فصول گرم بيشتر از فصول سرد بود. تغييرات   هفتگي خاصي براي همه ي آلاينده ها   مشاهده نشد.   براي تعيين روند، آزمون ناپارامتريك كندال فصلي نشان داد كه همه ي آلاينده ها به استثناي PM₁₀ در كل شهر اصفهان داراي روند معني دار در سطح 05/0 در طي اين دو سال مي باشند. اختلاف ميانگين غلظت آلاينده ها بين ايستگاه هاي مختلف در بيشتر موارد معني دار بود. اختلاف ميانگين PM₁₀ در ايستگاه احمدآباد و SO₂ در ايستگاه بختياردشت با بقيه ي ايستگاه ها در سطح معني داري قرار داشت. غلظت پارامترهاي آلودگي هوا با زمان رابطه ي رگرسيوني درجه ي دو و سه داشت. رابطه ي رگرسيوني درجه ي سه فقط براي PM₁₀ و SO₂ در ايستگاه احمدآباد معني دار بود. تابع چگالي طيفي داده ها در همه ي موارد نشان دهنده ي دوره هاي كوتاه مدت چند روزه و دوره هاي بلند مدت 20 تا 40 روزه بود كه بيانگر نوسانات هفتگي و فصلي داده ها در طول زمان مي باشد. همبستگي بين پارامترهاي آلودگي هوا و فاكتورهاي اقليمي در شهر اصفهان بين پارامترهاي مختلف و همچنين دو سال مورد مطالعه متفاوت بود و معادله ي ايجاد شده بين آنها در همه ي موارد معادله ي چند متغيره بود. جهت و سرعت باد فاكتورهاي اقليمي مؤثر در كاهش غلظت آلاينده ها به خصوص PM₁₀ و CO بوده و رابطه ي معكوس بين رطوبت نسبي و دما براي آلاينده هاي NO و SO₂ وجود داشت و آلاينده ي SO₂ با فاكتورهاي اقليمي همبستگي پاييني نشان داد. بيشتر روزهاي سال از نظر شاخص كيفيت هوا در سطح غير بهداشتي براي گروه هاي حساس بود. شاخص آلودگي هوا همبستگي بالايي با پارامترهاي جهت و سرعت باد و همچنين مقدار بارندگي نشان داد. تعداد روزهاي بالاتر از حد استاندارد تعيين شده زياد مي باشد و آلاينده ي اصلي در بيشتر موارد PM₁₀ تعيين گرديد.